تبادل لینک هوشمند
 |
درس 4 در مسيراخلاص
جن و انس را نيافريدم مگر برای بندگی من ذار يات، 56
1- پیام آیه : در این آیه هدف از آفرینش جن و انسان که همان اطاعت و بندگی خدا می باشد بیان گردیده است
تذکر: ناظر بر توحید عملی است
دانستيم كه زندگی عرصۀ عبادت و بندگی خداست تا با پرستش او مسير رسيدن به سعادت و كمال را بپيماييم و به سرچشمۀ زيبايی ها برسيم.
در اين درس می خواهيم بدانيم: چگونه می توانيم خداوند را خالصانه عبادت كنيم و نه تنها نماز بلكه ساير فعاليت های روزانه را برای خدا و در جهت رضايت او انجام دهيم؟
به عبارت ديگر: چگونه می توانيم در بندگی خود انسانی با اخلاص باشيم؟
قرائت و ترجمه
قُلۡ انَّما اَعِظُكُمۡ بواحِدَة اَنۡ تَقوموا للّه مَثۡنىٰ وَ فُراد ى ثُمَّ تَتَفَكَّروا بگو : من شما را به یک سخن پند می دهم، برای خدا قیام کنید ، دونفر دو نفرو یک نفر یک نفر سپس بیندیشید
سبأ، ۴۶
انّا اَنۡزَلۡنا الَيۡكَ الۡكِتابَ بالۡحق فَاعۡبُدِ اللّهَ مُخۡلصًا لَهُ الدّينَ
همانا ما اين كتاب آسمانى را به سوى تو به حقّ نازل كرديم، پس خدا را در حالى كه دين خود را براى او خالص نمودهاى عبادت كن. زُمر، ۲
اَلَمۡ اَعۡهَدۡ الَيۡكُمۡ يا بَنى آدَ م اَنۡ لا تَعۡبُدُوا الشَّيۡطا ن اِنَّه و لَكُمۡ عَدُوٌّ مُبين وَ اَنِ اعۡبُدونى هٰذا صِراطٌ مُسۡتَقيم
اى فرزندان آدم! مگر با شما پيمان نبستم كه شيطان را اطاعت نكنيد كه همانا او براى شما دشمنى آشكار است. و تنها مرا بپرستيد، كه راه مستقيم همين است.
يس60، ۶۱
… كَذِٰلكَ لنَصۡرفَ اين گونه بازگردانديم
عَنۡهُ السّوءَ وَ الۡفَحۡشاءَ از او بدى و زشت كارى را
اِنَّه و مِنۡ عِباِدنَا الۡمُخۡلَصین چرا كه او از بندگان مخلص ما بود
يوسف، ۲۴
وَ الَّذينَ جاهَدوا فينا كسانى كه درراه ما تلاش و مجاهده كنند
لَنَهْدِيَنَّهُمۡ سُبُلَنا قطعاً راه هاى خود را به آنان مى نمايانيم
وَ انَّ اللّهَ لَمَعَ الۡمُحۡسِنين و بی ترديد خداوند همراه نيكوكاران است.
عنكبوت، ۶۹
... لَوۡ كُنّا نَسۡمَعُ اَو نَعۡقل اگر مى شنيديم يا تعقل مى كرديم
ما كُنّا فى اَصۡحۡابِ السَّعیرِ در ميان دوزخيان نبوديم
ملك، ۱۰
وَ اَقمِ الصَّلاةَ لِذكۡر ى و نماز را بپادار تابه ياد من باشي . طه، ۱۴
اَعِظُکُم: پند مى دهم شما را تَقوموا: قيام کنيد مُخۡلِصًا: درحالی که خالص کرده باش ی اَلَمۡ اَعۡهَدۡ: آيا عهد نکرده بودم
اخلاص در بندگى
2- اخلاص در بندگی را توضیح دهید؟
(انسان، همواره بر سر دو راهى بندگى خداوند يا بندگى هواى نفس و شيطان قرار دارد و زندگى صحنهٔ انتخاب يكى از اين دو راه است. خداوند از ما مى خواهد از عبادت شيطان دور شويم و به بندگى خدا درآييم. خداوند، گرايش به پرستش خود را در خلقت ما قرار داده و به وسيلهٔ پيامبران الهى و كتا بهاى آسمانى ما را به سوى آن راهنمايى نموده است. انسان هايى كه اين گرايش فطرى را ناديده گرفته اند و بندهٔ هواى نفس و شيطان شده اند، از اين گرايش غافل شده وسرگرم امور زود گذر دنيا گرديده اند.
پیام آیات
3- خداوند، در قرآن کريم، چنين بندگاني را مورد سؤال قرار مي دهد و از آنها بازخواست مي کند؛ آية مربوط به آن را مشخص کنيد و دو پيام در اين باره استخراج نماييد.آیات 60و61 سوره یس : 1- خداوند از ما می خواهد شیطان را عبادت نکنیم یعنی از بندگی شیطان منع می کند و به بندگی خدا که یک گرایش و عهد فطری است دعوت می نماید ودر پایان می فرماید که همین بندگی خدا صراط مستقیم است 2- در آمدن به بندگی شیطان که در قالب پیروی از هوی و هوس های درونی و اطاعت از طاغوتهای بیرونی جلوه گر می شود ، امری تدریجی است و به تدریج انسان را از مسیر عبودیت خارج می کند . 3- شیطان دشمن حقیقی انسان است .4- فقط خدا باید پرستش شود
4- اخلاص در بندگی به چه معنا است؟
5- اخلاص در بندگی را تعریف کنید.
(اخلاص در بندگى و پرستش به اين معناست كه تمام جهت گيرى هاى زندگى انسان سمت و سويى الهى پيدا كند و همهٔ كارها فقط براى رضاى او و تقرب به او انجام پذيرد و هواى نفس و شيطان در آن ها راه نداشته باشد .بنابراين، اخلاص در بندگى معناى ديگرى از توحيد عبادى است و به هر ميزان كه درجهٔ اخلاص انسان بيشتر باشد، مقامش نزد خداوند گرامى تر و درجه اش در بهشت بالاتر است.))
توجه كنيم كه:
6- اجزاء تشکیل دهنده ی هر عملی چیست با ذکر مثال تعریف کنید؟
هر عملى از دو جزء تشكيل شده است:
(اوّل : نيّت، كه به آن هدف يا قصد نيز مى گوييم.
دوم : شكل و ظاهر عمل.
قصد و نيّت به منزلهٔ روح عمل است و شكل عمل نيز در حكم جسد و كالبد آن روح می باشد. بنابراين، عمل بدون نيّت، كالبد بى جانى بيش نيست. از اين رو پيامبر اکرم فرموده است:
. نيّةُ المؤمنِ خيرٌ مِن عَمَلِه نيت مؤمن، برتر از عمل اوست ۱
حسن فاعلی و حسن فعلی را با مثال تعریف کنید؟
7- توضیح دهید در چه صورتی نماز از حسن فعلی و فاعلی بر خور دار است؟
((در انجام هر عمل، هم بايد نيّت درونی و قلبی انسان الهی باشد و هم بايد مطابق با شكلى كه خدا فرمان داده است، انجام شود. ً شرط اوّل را «حُسن فاعلى » و شرط دوم را « حُسن فعلى » مى نامند. مثلا كسى كه نماز مى خواند، هم بايد نماز را براى تقرب الهى و رضاى او انجام دهد و هم آن را مطابق با دستور خداوند به جا آورد. حسن فاعلی به طور طبيعی حسن فعلی را به دنبال می آورد. يعنى كسى كه قلباً با خداى خود خالص است و فقط رضايت او را مى جويد، اگر بداند خداوند فرمان داده كه عملى مانند نماز بايد به شكل خاصى انجام شود، او نيز به همان شكل انجام خواهد داد.)))
مقایسه
8- چگونه ممكن است در جايي حُسن فعلي باشد امّا حُسن فاعلي همراه آن نباشد. با
ذكر چند مثال اين دو را مقايسه كنيد.
آيا بر همين اساس نمي توان تفاوت ميان ريا و اخلاص را به دست آورد؟
تفکر در آیات
9- در آيات ابتدا ی درس تفكر كنيد و مشخص کنيد كدام آيه بر اخلاص تأكيد كرده است. پيام آن آيات را در اين باره بنويسيد.در آیه 46 سوره سبا « قُلۡ انَّما اَعِظُكُمۡ بواحِدَة اَنۡ تَقوموا للّه مَثۡنىٰ وَ فُراد ى ثُمَّ تَتَفَكَّروا »کلمه لله برای خدا ، بر اخلاص دلالت می کند. در آیه 2 زمر « انّا اَنۡزَلۡنا الَيۡكَ الۡكِتابَ بالۡحق فَاعۡبُدِ اللّهَ مُخۡلصًا لَهُ الدّينَ » عبارت مخلصا له الدین : در حالی که دین را برای او خالص کرده باشی بطور صریح اخلاص را بیان می کند و عبادت و بندگی خدا را در این حالت قابل قبول می شمارد ضمیر «ه» در له برای او به الله در عبارت « فاعبد الله » بر می گردد یعنی این اخلاص باید برای خدا باشد و انسان دین خود رابرای خدا خالص می کند.
برنامه ريزی برای اخلاص
10- راههای رسیدن به حقیقت بندگی و اخلاص را بیان کنید؟
11- اولین قدم برای ورود به بندگی و اخلاص چیست؟
12- «تقویت روحیه حق پذیری » را به عنوان یکی از راه های رسیدن به حقیقت بندگی و اخلاص ، توضیح دهید.
13- ویژگیهای افراد حق پذیر را با کسانی که راه حق را به سوی خود بسته اند مقایسه کنید ؟
14- (قرآن کریم برای تقویت روحیه حق پذیری چه راهی را توصیه می کند توضیح دهید؟)
براى رسيدن به حقيقت بندگى و اخلاص، برنامه هاى زير را مى توان درپيش گرفت:
» ١ تقويت روحيۀ حق پذيری : (اولين قدم براى ورود به بندگى و اخلاص« حق پذيرى» است )
(1 كسى كه در مقابل حقّ تسليم و خاضع است، به آسانى وارد مسير بندگى مى شود و به سرعت راه موفقيت را مى پيـمايـد. 2 افراد حق پذير، تابع دليل هستند و وقتى عقل آنان حقيقتى را يافت، به دنبال آن مى روند. امّا كسانى كه راه ورود به حق را بر خود بسته اند و 3 به جاى پيروى از عقل، از هویٰ و هوس پيروى مى كنند، 4 وقتى خيرخواهى اطرافيان و دوستان را مى شنوند، دست به انكار مى زنند و مى گويند « دلم نمی خواهد» اينان 5 توجه نمى كنند كه دل را دو ندا به سوى خود دعوت مى كند، ندايى از عقل و ندايى از هوس.) با اندكى تأمل مى توان فهميد كه دل ما به كدام ندا پاسخ مى دهد؟
عقل ـــــــــــــــــــــــــــــــ دل ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ هوی و هوس
15- نمودار بالا، انسان ها را به دو دسته تقسيم مي کند. آن دو دسته را مشخص کنيد.
1 – کسانی که حق را پذیرفتند وبه دعوت عقل خود پاسخ می دهند
2 – کسانی که در مقابل حق می ایستند و به جای عقل ، از هوی و هوس خود پیروی می کنند.
16- آية ١٠ سورة ملک مربوط به کدام دسته است؟ پيام آن آيه را هم بنويسيد.
مربوط به دسته دوم است . کسانی که به جای عقل ، پیرو هوی و هوس خود هستند ، در قیامت با مشاهده ی حقیقت ، در حالی که راهی برای جبران نمانده است ، پشیمان می شوند و افسوس می خورند که چرا به دعوت عقل خود پاسخ نداده اند.
17- دومین قدم برای ورود به بندگی و اخلاص چیست؟ توضیح دهید؟
18- قرآن کریم برای افزایش معرفت به خداوند چه راهی را توصیه می کند توضیح دهید؟
(۲- افزايش معرفت به خداوند : (به هر ميزان كه معرفت و ايمان ما به خداوند بيشتر شود و او را عميق تر بشناسيم، انگيزهٔ ما براى پرستش و بندگى نيز افزايش مى يابد. دعوت قرآن كريم به تفكر و تعقل در آيات و نشانه هاى الهى به همين مقصود است. بنابراين بر ما لازم است اوقاتى را به تفكر در آيات و نشانه هاى الهى در خلقت اختصاص دهيم و هنگام ديدن هريک از مخلوقات پيرامون خود سعى كنيم حكمت و قدرت عظيم خالق آن را به ياد آوريم)) و فراموش نكنيم كه:
آفرينش همه تنبيه خداوند دل است
دل ندارد كه ندارد به خداوند اقرار
اين همه نقش عجب بر در و ديوار وجود
هر كه فكرت نكند نقش بود بر ديوار ۱
19- پیام این بیت « مهر رخسار تو می تابد ز ذرّات جهان هر دو عالم پر ز نور و ديده نابينا چه سود؟ » چیست؟
اما (اگر كسى پردهٔ غفلت را كنار نزند، هم چنان نابينا خواهد ماند و از نور روى دوست بهره اى نخواهد برد.)
مهر رخسار تو می تابد ز ذرّات جهان
هر دو عالم پر ز نور و ديده نابينا چه سود؟
20- سومین قدم برای ورود به بندگی و اخلاص چیست؟ توضیح دهید؟
21- آثار نیایش با خداوند و عرض نیاز به پیشگاه او را بیان کنید؟
۳- ( راز و نياز با خداوند و كمک خواستن از او : نيايش با خداوند و عرض نياز به پيشگاه او، 1 محبت خداوند را در قلب تقويت می كند، 2 غفلت را كنار مى زند و انسان را از امدادهاى او بهر ه مند مى كند.
در ميان مناجا تها و دعاها، نماز جايگاه ويژ هاى دارد . 3 نماز، عبادتى است كه خداوند خود به ما آموزش داده و از ما خواسته است كه با او اين گونه سخن بگوييم. 4 اين عبادت، حداقل پنج نوبت در شبانه روز انجام می شود و به طور مداوم ما را به ياد خدا م ىاندازد و حضور او را در زندگى ما تقويت می كند.)
پیام آیات
22- در آيۀ 14 سورۀ طه تفكر كنيد و به دو سؤال زير پاسخ دهيد:
1 - قرآن کريم ما را به انجام چه عملي دعوت مي کند؟برای بر پایی نماز
2 - هدف از اين عمل چيست؟ ذکر و یاد خدا
23- چهارمین قدم برای ورود به بندگی و اخلاص چیست؟ توضیح دهید؟
۴ - ياد معاد و روز حساب : يكى از راه هاى بسيار مؤثر براى تقويت عبوديت و اخلاص، توجه به اين حقيقت است كه همهٔ ما حيات جاودانه اى در پيش داريم كه كيفيت و چگونگى آن در همين جهان و به دست خود ما تعيين مى شود. كيست كه پيوسته به ياد معاد و زيبايى هاى بهشت و عذاب هاى جهنم باشد، امّا خود را براى آن آماده نكند؟
همهٔ ما بايد به طور مداوم بنگريم كه چه چيزى براى فردا آماده كرده ايم و به خود يادآورى كنيم كه« ساکنان آتش » با «یاران بهشت» يكسان نيستند و فقط ياران بهشت هستند كه نجات مى يابند.
چه قدر هيجان انگيز و شادى آور است آن زمان كه انسانى مخاطب خداوند قرار گيرد و به او گفته شود :
24- پیام این « اى نفس به آرامش رسيده، خشنود و خداپسند به سوى پروردگارت باز گرد، در ميان بندگان خودم درآى، و در بهشت خودم داخل شو» را بنویسید؟
این آیات سخن خداوند در هنگام مرگ به انسانی است که راه بندگی را پیموده است.
25- پنجمین قدم برای ورود به بندگی و اخلاص چیست؟ توضیح دهید؟
۵ انجام عمل صالح : (قرآن كريم غالباً عمل صالح را بعد از ايمان معرفى نموده است. زيرا وقتی انسان مسير حق و حقيقت را شناخت و به آن ايمان آورد، پاى در ميدان عمل مى گذارد و از كار و تلاش و مجاهدت باز نمی ايستد. عمل صالح، انسان را پرورش مى دهد و وجودش را خالص مى سازد.خداوند نيز ادامهٔ مسير را به او نشان مى دهد و او را بيشتر هدايت مى كند.)
26- کدام يک از آيات ابتدا ی درس به اين موضوع اشاره کرده است؟ پيام آن چيست؟ آیه 69 سوره عنکبوت «وَ الَّذينَ جاهَدوافينا لَنَهْدِيَنَّهُمۡ سُبُلَنا وَ انَّ اللّهَ لَمَعَ الۡمُحۡسِنين»کسی که در راه خدا تلاش و مجاهدت کند خداوند نیز قطعا اورا به راه درست زندگی هدایت می کند و در رسیدن به مقصد یاری می دهد.
27- ميوه های درخت اخلاص را بیان کنید؟
1اولين ثمرهٔ اخلاص، عدم نفوذ شيطان در انسان و يأس او از فرِد با اخلاص است. به تدريج كه انسان رشته هاى اخلاص را محكم مى كند، توانايى شيطان در وسوسه كردن كم مى شود تا جايى كه به هيچ وجه نمى تواند در وى تأثير بگذارد.
28- عبارت زير را تکميل کنيد و مشخص نماييد که اين عبارت از کدام آيه گرفته شده ا ست. سوره یوسف آيه 24
خداوند حضرت يوسف را ازوسوسه ها شیطان حفظ کرد.
زيرا آن حضرت به درجات بالای اخلاص رسیده بود و از بندگان مخلص خداوند بود
29- با بیان نقش درخت اخلاص چگونگی به انحراف کشیده شدن افراد توسط شیطان در امروز با گذشته را مقایسه کنید؟
(همان طور که شيطان برای کشاندن حضرت يوسف به گناه و فساد، دام گسترده بود، امروزه نيز دام های گوناگونی پهن کرده است تا هوس انسان ها را تحريک کند و به گناه سوقشان دهد و آنان را از بهشت جاويدان محروم کند. فيلم ها، سايت ها، شبکه های تلويزيونی و گروه ها و دسته های منحرف اجتماعی از جملهٔ اين دام هاست که مقاومت در برابر آنها نيازمند روی آوردن به پيشگاه خداوند و پذيرش خالصانهٔ فرمان های اوست. اما کسی که در چنين دام هايی گرفتار شود، هم زندگی پاک و با نشاط دنيا را از دست خواهد داد و هم حيات سرشار از شادکامی آخرت را. شيطان، خود اقرار کرده که توانايی . فريب مؤمنان با اخلاص را ندارد )
2ثمرهٔ ديگر اخلاص در پرستش، دستيابی به معرفت و انديشه های محکم و استوار است. وقتی
30- حکمت چیست؟
(حکمت، که همان دانش متين و محکم است، در اختيار انسان قرار گرفت، سبب می شود که فرد بتواند آگاهانه و درست تصميم بگيرد و دچار سرگردانی نشود).
31- پیامبر اسلام در باره خالص کردن خود در چهل روز برای خدا چه می فرماید؟
پيامبر اکرم می فرمايد:
(هرکس بتواند چهل روز کارهای خود را خالصانه برای خدا انجام دهد، چشمه های حکمت ومعرفت از دل و زبانش جاری خواهد شد.)
نتایج و ثمرات «اخلاص » در ز ندگی انسان چیست؟
3ثمرهٔ ديگر اخلاص، احساس اطمينان و آرامش روانى، 4زندگى سالم و به دور از فساد،5 احساس لذت واقعى از زندگى خود، 6 نجات از دغدغه ها و اضطرا بها و كسب زيبايى هاى معنوى در عين بهر همندى مطلوب از لذت هاى دنياست.
آن چه گفتيم، ميوه هاى اوليهٔ درخت اخلاص و عبوديت است. 7 برخى از ميوه هاى آن در ذهن ما نمى گنجد، مگر آن وقت كه راه هاى عالى بندگى را بپيماييم و آن ميوه هاى وصف ناشدنى را بچينيم.
پيامبر اكرم فرمود: خداوند فرزندان آد م را اين گونه ندا مى دهد:
32- براساس حدیث قدسی آثار عبودیت را بیان کنید؟
يا بَنى آدَمَ (1 اى فرزندان آدم،
اَنَا غَنىٌّ لا اَفۡتَقر من بى نيازى هستم كه نيازمند نمى شوم
اَطِعۡنى فى ما اَمَرۡتُك مرا در آن چه به تو امر كرده ام اطاعت كن
اَجۡعَلۡكَ غَنيا لا تَفۡتَقرُ تا تو را آن چنان بى نياز كنم كه نيازمند نشوى
يا بَنى آدَ م 2 اى فرزند آدم،
اَنَا حَىٌّ لا اَمو ت من زنده اى هستم كه نمى ميرم
اَطِعۡنى فى ما اَمَرۡتُك مرا در آن چه به تو امر كرده ام اطاعت كن
اَجۡعَلۡكَ حَيا لا تَمو ت تا تو را زندگى اى بخشم كه نميرى
يا بَنى آدَ م 3 اى فرزند آدم،
اَنَا اَقولُ للشَّىۡء كُنۡ فَيَكونُ من به هر چه مى گويم « باش » ، می شود
اَطِعۡنى فى ما اَمَرۡتُك مرا در آن چه به تو امر كرده ام اطاعت كن
اَجۡعَلۡكَ تا تو را چنان قرار دهم
تَقولُ للشَّىۡء كُنۡ فَيَكو ن كه به هر چيز بگويى « باش» ، بشود.)
8 بالاترين ميوهٔ اخلاص در بندگى، ديدار محبوب حقيقى و تقرب به پيشگاه كسى است كه بنا به تعبير اميرمؤمنان نهايت آرزوى عارفان، دوست دل هاى صادقان، ولىّ مؤمنان و معبود عالميان است. ۲
كافى است به زندگى زيبا و پر از جمال رسول خدا ، امير المؤمنين ، فاطمه زهرا و ديگر پيشوايان خود نظر بيفكنيم و ببينيم كه چگونه اين همه خوبى و زيبايى و آن مقام قرب و نزديكى به محبوب را از راه بندگى به دست آورده اند.
بندگی كن تا كه سلطانت كنند تن رها كن تا همه جانت كنند
همچو سلمان در مسلمانی بكوش ای مسلمان تا كه سلمانت كنند
خوی حيوانی سزاوار تو نيست ترك اين خو كن كه انسانت كنند
چون نداری درد، درمان هم مخواه درد پيدا كن كه درمانت كنند
بندۀ شيطانی و داری اميد كه ستايش همچو يزدانت كنند؟ ۱
33- اخلاص در عبادت با توحيد عباد توضيح دهيد.اخلاص در بندگی معنای دیگری از توحید عبادی است. هنگامی که تمام جهت گیری هایزندگی انسان سمت و سویی الهی پیدا کند ، توحید عبادی محقق شده است و در اخلاص نیز تاکید شده که عبودیت فقط برای خداوند (الله) صورت گیرد.
34- از نظر اخلاص و ريا چند رابطه مي تواند ميان نيّت و عمل برقرار باشد؟
1- گاهی عمل هم حسن فاعلی دارد و هم حسن فعلی ، در این صورت خالصانه است و از هر جهت برای خدا و به خاطر اجرای فرمان او و رضایت اوست . به همین جهت می گوییم هر حسن فاعلی و نیت و قصد خوب ، حسن فعلی و عمل ظاهری خوب را هم به دنبال خواهد داشت.
2- گاهی عمل حسن فاعلی ندارد ولی حسن فعلی دارد. یا اینکه عمل برای اطاعت از خداوند شروع می شود اما نیات دنیایی و منافع دنیایی هم در این میان وارد می شود ، در این صورت از روی ریا و فریب صورت گرفته است . به همین جهت که می گوییم هر عمل ظاهری خوب ، همواره از یک نیت وقصد خوب بر نمی خیزد وممکن است دارای حسن فاعلی نباشد ، یعنی عمل از روی ریا و فریب صورت گیرد.
3- گاهی نیز عمل نه حسن فاعلی دارد و نه حسن فعلی که در این صورت ، شرک آمیز است و کاملا برای یک هدف دنیایی و رسیدن به یک منفعت دنیایی است .
نظرات شما عزیزان:
:: موضوعات مرتبط: دینی سال چهارم، ،
خبرنامه وب سایت:
آمار
وب سایت: